Zalipie - o sztuce ludowej - dosłownie

Zalipie - malowana wieś

Tym razem nie będzie ani o graffiti, ani o muralach, ale o nieco innej, odrobinę historycznej formie zdobienia ścian. Ozdabianie bowiem budynków mieszkalnych (i nie tylko), nie jest wynalazkiem XXI wieku, choć medium jakim zwykle jest farba w sprayu błędnie może to sugerować. Z tego powodu zwykle właśnie z nowoczesnością, czy może raczej z współczesnością utożsamiamy kolorowe ściany domów. Graffiti nie jest jednak jedyną możliwością artystycznego wyrażenie siebie.
Moda na piękno była znana już dużo, dużo wcześniej. Artyści, przedstawiciele sztuki ludowej już wiele wieków temu czuli potrzebę aby ich otoczenie było przyjemne dla oka i robili wszystko aby tak właśnie było. Na miarę swoich możliwości i umiejętności rzecz jasna.
Zalipie możemy zdecydowanie uznać za taki odpowiednik słowackich Čičmanów, w którym wyraz artystycznych uzdolnień mieszkańców pojawia się na ścianach wiejskich domostw. To piękna, polska, malownicza, a nawet malowana wioska, zlokalizowana na północnym skraju województwa małopolskiego na Podkarpaciu. Co ją charakteryzuje i sprawia, że jest tak bardzo wyjątkowa? Sztuka, sztuka ludowa, która widoczna jest wszędzie (choć z tym "wszędzie" to jednak drobna przesada).
Zalipie miałam okazję odwiedzić w czerwcu 2017 roku. Więcej o tym urokliwym miejscu tutaj.

Teraz o samej sztuce. Malowanych chat, a więc tego, z czego wieś ta jest znana nie tylko w Polsce, ale i na świecie jest około 20 sztuk. Zalipie właśnie dzięki tym chatom, uważane jest za jedną z najpiękniejszych polskich wsi, a już na pewno jedną z bardziej kolorowych jakie widziałam.

Bezsprzecznie pionierką prezentowanej formy sztuki w Zalipiu, była Pani Felicja Curyłowa, która już w XIX wieku zaczęła ozdabiać swoją chatę i zapoczątkowała oryginalną modę ozdabiania zagród, chat, domów i przedmiotów codziennego użytku. Z czasem dołączyli do niej inni sąsiedzi, a zalipskie gospodynie wyrosły na prawdziwe artystki ludowe. Kolorowe kwiaty początkowo malowano małymi patyczkami, zbożowymi słomkami, a nawet palcami. Później te prymitywne narzędzia zastąpiono pędzelkami z końskiego włosia, aż wreszcie - dzisiaj - malowane są one współczesnymi technikami.
Kwiaty jakie najczęściej pojawiają się wśród ozdobnych kompozycji zwykle nie są replikami istniejących roślin, są to kwiaty wymyślone, jednak równie piękne jak te prawdziwe. Malunki są bardzo kolorowe, różnorodne, a przede wszystkim wykonane z ogromną dbałością o szczegóły i dokładność.

Dom Malarek

Dom Malarek to miejsce, w którym znajduje się Gminny Ośrodek Kultury. Już pierwszy rzut oka sprawia, że można się w nim zakochać. Kolorowe kwiaty, przemyślane ornamenty, spójne kompozycje, to naprawdę może się podobać i się podoba, czego dowodzą m.in. liczne wycieczki zagranicznych turystów. Jak się bowiem okazuje Zalipie jest chyba bardziej znane zagranicą, aniżeli w naszym własnym kraju.

 

 

 

Wnętrze Domu Malarek jest równie intrygujące co jego zewnętrzne zdobienia. Na szczególną uwagę zasługuje m.in wspaniały i bardzo interesujący piec. A ściany są wprost usiane rozmaitymi kwietnymi wzorami. Niektóre z nich są również lokalną galerią dla miejscowych artystów, na których prezentują swoje obrazy. 

 

Poza budynkiem Domu Malarek, w obejściu ogromną dbałością o szczegóły i kunsztem wykonania zachwyca chata, płoty, płotki, studnia, stół, a nawet donice, wiadro i pień drzewa. Wszystkie bez wyjątku są pięknie i kolorowo ozdobione. 

  

  

 

Ciekawym elementem tego miejsca jest również zegar słoneczny, który nie dość, że jest wykonany w technice podobnej do reszty elementów, to - na co wygląda - nawet działa i spełnia swoją funkcję odmierzania czasu. 

 

 Zalipie dzisiaj

Malowanie chat i zwyczaj ozdabiania domostw, płotów, studni, naczyń oraz innych elementów wpisanych w krajobraz wsi stał się popularny w XIX wieku, kiedy to gospodynie zaczęły dekorować swoje obejścia i domy malunkami kolorowych kwiatów i ludowych wzorów oraz kwiatków wykonanych z bibuły i kolorowych papierów. Co bardzo cieszy do dzisiaj jednak ten zwyczaj jest bardzo popularny, a aby utrzymać tą piękną tradycję, co roku jest organizowany konkurs "Malowana Chata", na najpiękniej ozdobiony dom. 

 

Uwaga!

Reklamy i zachwyty nad wsią jakie można obejrzeć w internecie i przeczytać w przewodnikach mogą mylnie sugerować, że każdy z domów we wsi jest zdobiony i pięknie pomalowany. Tak niestety nie jest. Trzeba się troszkę ich naszukać, gdyż są rozproszone i zlokalizowane w znacznej odległości od siebie. Wieś jest dość rozległa, jednak bezsprzecznie sztuka ludowa jest tu widoczna. 

Niezależnie jednak od tego, wieś warto odwiedzić, do czego szczerze zachęcam.